प्रवेशद्वारातूनच मरणाचा प्रवास

1. डॉक्‍टरांसाठी हातमोजे नाहीत

2. औषधांचा तुटवडा

3. नातेवाइकांच्या हाती प्रिस्क्रिप्शन

गरीब, दरिद्य्ररेषेअंतर्गत मोडणाऱ्या रुग्णांवर मोफत उपचार आणि उत्तम डॉक्‍टर निर्माण करण्यासाठी "मेडिकल'ची निर्मिती झाली. जगभरात मेडिकलच्या डॉक्‍टरांचा दबदबा आहे. अलीकडे येथील उपचारच बिघडले. दररोज 3 हजार रुग्ण उपचारासाठी येतात. विदर्भासह आंध्र प्रदेश, मध्य प्रदेश आणि छत्तीसगड येथील रुग्णांचा समावेश आहे. परंतु मेडिकलच्या प्रवेशद्वारावर रुग्णाला आणल्यानंतर जणू त्याच्या मरणाचा प्रवासच सुरू होतो. प्रवेशद्वारावरच स्ट्रेचरला कुलूप लावलेले असते. डॉक्‍टरांसाठी हातमोजे नाहीत. औषधांचा तुटवडा आहे. बीपीएल रुग्णांना मोफत औषधं मिळत नाहीत. प्रसूती शस्त्रक्रियागारासमोर रुग्णांच्या नातेवाइकांच्या हाती प्रिस्क्रिप्शन येते. रुग्णाला रक्ताची गरज असताना डॉक्‍टरच खासगी रक्तपेढीशी संपर्क साधून जमवाजमव करून देतात. अशाप्रकारे लाल रक्तात डॉक्‍टरांचेच हात काळे होत आहेत. येथे रुग्णांची हेळसांड होत असल्यामुळे रुग्णांना मिळणाऱ्या सोयीपासून तर डॉक्‍टर, परिचारिकांकडून मिळणाऱ्या वागणुकीचे "ऑडिट' "सकाळ'च्या स्टिंग टीमने केले.

चपराशी बांधतो जखमांवर पट्टी
मेडिकलच्या 61 क्रमांकाची खोली म्हणजे येथील ड्रेसिंग रूम अर्थात रुग्णांच्या जखमांवर पट्टी बांधण्याचे दालन. येथे रुग्ण जखमेवर पट्टी बांधण्यासाठी आला. या खोलीत गेल्यानंतरचे चित्र भयावह आहे. मेडिकलमध्ये एकही ड्रेसर नाही. पट्टी बांधण्याचे काम चक्क चपराशी करतो. त्याला पट्टी बांधता येत नाही. जखमांवर पट्टी बांधताना कोणते रसायन वापरले जावे, याची माहिती नाही. डॉक्‍टर केवळ "सी ऍण्ड डी' (क्‍लीन ऍण्ड ड्रेसिंग) असे लिहून मोकळे होतात. लहान मुलांच्या जखमांपासून पुरुष, महिलांच्या जखमांवर एकच बेटाडिन लावून हा चपराशी पट्टी बांधतो. इतर कोणतेही रसायन येथे उपलब्ध नाही. येथे एक परिचारिका कार्यरत आहे. ती महिलांच्या जखमांवर पट्टी बांधते. इन्टर्न डॉक्‍टरच्या निरीक्षणात येथे पट्टी बांधली जावी, असा नियम आहे. प्लास्टिक सर्जरीच्या जखमांपासून तर गॅंगरीन असलेल्या रुग्णांच्या जखमांवर हा चपराशी पट्टी बांधतो. त्याला जखम धुण्याचेही प्रशिक्षण दिलेले नाही. नीलेश नागुलकर, डॉ. अमित हेडा यांनी यासंदर्भात विचारणा केली, तेव्हा ड्यूटी दिली यामुळे काम बघत असल्याची थंड प्रतिक्रिया चपराशाने दिली.

मेडिकल बूथ सदासर्वदा बंद
मेडिकलमध्ये अपघातात जखमी रुग्ण आले किंवा इतरही मेडिको लिगल केसेसदरम्यान रुग्णांना सोयीचे व्हावे, यासाठी मेडिकल बूथ तयार करण्यात आले. परंतु मेडिकल बूथवर डॉक्‍टर उपस्थित राहत नसल्याची तक्रार रुग्णांच्या नातेवाइकांकडून होत असल्याचे नीलेश नागुलवार यांनी केलेल्या तपासणीतून आढळून आले.

पेढा, बर्फी नको... हिरवी नोट द्या'

मेडिकल सध्या "चिरीमिरी'ने ग्रस्त आहे. आजारी परिचारिकांनाही गर्दी आणि कामाचा प्रचंड ताण आहे. दम लागेपर्यंत काम करावे लागत असल्याचे त्यांचे चेहरे सांगतात. येथील स्त्री व प्रसूतिरोग वॉर्डात प्रसूत महिलेला "मुलगा' किंवा "मुलगी' झाली की, पेढा, बर्फी नको, हिरवी नोट द्या, अशी थेट मागणी "अटेंडंट' करतात. घरात मुला-मुलींच्या रूपाने नवा पाहुणा आल्यामुळे रुग्णांचे नातेवाईकही आनंदाने पाच- पन्नास रुपये "अटेंडंट'च्या हातावर ठेवतात. एकीकडे हे चित्र दिसत असताना दुसरीकडे कामाच्या बोझ्यातून मुक्ती मिळावी, यासाठी परिचारिका चिरीमिरी देत असल्याचेही दिसून आले. यासाठी "लाइट वॉर्डा'त ऍडजेस्ट करण्याचा नवा फंडा मेडिकलमध्ये आहे. पूर्वी लेखी अर्जाद्वारे विनंती केली की हा वॉर्ड सहज मिळत असे. पण, आता येथे ड्यूटी मिळवण्यासाठी "लाच' द्यावीच लागते!

मेडिकलमध्ये दलालांचे राज्य...
मेडिकलच्या आपत्कालीन विभागातून रुग्ण पळविणाऱ्या दलालांची टोळी येथे आहे. मेडिकलमधील परिचर, सुरक्षा रक्षकांची मिलीभगत असल्याचे दिसते. येथील आवारात ते दिसतात. बाहेरगावावरून रुग्ण येताच कार्ड काढण्यापूर्वीच डॉक्‍टर उपलब्ध नाही, मेडिकलमध्ये उपचारात दिरंगाई होत असल्याचे सांगून नातेवाइकांना फूस लावून रुग्णाला खासगी रुग्णालयात पोहोचवतात. त्यासाठी हजार, दोन हजार रुपये दलाली मिळते. ऑटोचालकांपासून तर काही कर्मचारीही दलालांसोबत सहभागी आहेत. रुग्णांच्या जीविताला धोका असल्याचे दलालाकडून कळताच रुग्ण खासगीत जातो. परंतु तेथे रुग्णांच्या नातेवाइकांजवळचा पैसा संपला की, पुन्हा मेडिकलमध्येच तेच रुग्ण परत येत असल्याची अनेक उदाहरणे आहेत. नुकतेच अनिल डांगे या रुग्णावर मेडिकलमध्ये शस्त्रक्रिया झाली. नंतर तो खासगीत गेला. पैसे संपल्यानंतर पुन्हा मेडिकलमध्ये परत आला. या प्रकरणाकडे प्रशासनाकडून गांभीर्याने बघितले जात नाही.

सोनोग्राफीसाठी कृत्रिम प्रतीक्षा यादी
मेडिकलमधील उपचार कसे होतात, यासंदर्भात स्टिंग करण्यासाठी आशीष अटलोये हे टीममध्ये सहभागी झाले होते. ते स्वतः डॉक्‍टर आहेत. परंतु, बनावट "रुग्ण' बनून गेले. 65 क्रमांकाच्या मेडिसीन ओपीडीत त्यांना एका ज्युनिअर डॉक्‍टरने तपासले. पोट दुखत असल्याचे सांगितल्यामुळे "सोनोग्राफी' काढण्याचा सल्ला दिला. सोनोग्राफी केंद्रात गेल्यानंतर सात दिवसांनंतरची तारीख दिली. प्रत्येक रुग्णाला "तारीख पे तारीख' दिली जात होती. अटलोयेंनी लवकर काढण्याची विनंती केली असता, सायकल स्टॅण्डचा रस्ता दाखवण्यात आला. खासगीत काढण्यासाठी सायकल स्टॅण्डवर एका व्यक्तीला भेटण्याचा सल्ला दिला. कमी पैशात सोनोग्राफी होईल, असा सल्लादेखील देण्यात आला. यानंतर सायकल स्टॅण्डवर त्या व्यक्तीशी भेट घेतली. तेव्हा त्याने खासगी सोनोग्राफीचा रस्ता दाखविला.

खासगी पॅथॉलॉजीत तपासा रक्त
थायराईडचा त्रास असल्याचे मोना रमानी यांनी तपासणी करणाऱ्या डॉक्‍टरला सांगितले. बाह्यरुग्ण विभागातून रक्त तपासणीसाठी गेल्यानंतर थायराईडची तपासणी होत नसल्याचे स्पष्ट सांगण्यात आले. थायराईडसह इतरही रक्ताच्या चाचण्या लिहून दिल्या. परंतु, येथील डॉक्‍टरांनीच मेडिकलमध्ये रक्ताची तपासणी न करता बाहेरूच रक्त तपासणी करून घेऊन या, असा सल्ला दिला. मेडिकलमध्ये चांगले रिझल्ट येतील, असेही डॉक्‍टरच सांगतात. सोबतच कोणत्या पॅथॉलॉजीत चाचणी करायची याचीही माहिती देण्यात येते. याशिवाय मेनोपॉजचा त्रास असल्याचे सांगण्यात आल्यानंतरही त्यांना बाहेरचा रस्ता दाखवण्यात आला.